„MAMO GDZIE MIESZKAJĄ EMOCJE?”,
CZYLI KILKA SŁÓW O CODZIENNYM WSPIERANIU ROZWOJU EMOCJONALNEGO DZIECKA
Zapewne każdy Rodzic codziennie obserwuje jak intensywnie dzieci doświadczają świata i bogactwa własnych emocji i uczuć oraz z jaką łatwością i zawrotną prędkością przechodzą od ekspresji radości do ekspresji smutku, czy złości. Obserwacja takiej dynamiki dziecięcych przeżyć i reakcji często rodzi pytania o to jak towarzyszyć im w uczeniu się języka emocji? W jaki sposób ułatwić dzieciom proces przechodzenia od „emocji słabo uświadamianych” do „świadomie kontrolowanych”, czyli jak stać się mądrym przewodnikiem po świecie emocji?
Nie ulega wątpliwości, że sposób doświadczania, rozpoznawania, rozumienia i ekspresji emocji ulega zmianom przez całe życie. Natomiast w pierwszych latach życia dziecka proces ten jest najbardziej dynamiczny i zróżnicowany. Mały człowiek nabywa wielu kluczowych umiejętności w obszarze tzw. inteligencji emocjonalnej. Przejawia się to między innymi w: znajomości własnych przeżyć, umiejętności kierowania emocjami, ale również w rozpoznawaniu emocji u innych oraz w umiejętności nawiązywania i podtrzymywania relacji z innymi osobami.
Chcąc zadbać o wyposażanie dziecka w powyższe kompetencje warto uczyć dzieci empatycznej, pozytywnej komunikacji i na co dzień sięgać po bajki psychoedukacyjne przybliżające dziecku świat emocji. Podczas wspólnego oglądania i czytania wraz z dzieckiem można przyglądać się z bliska, choć bezpiecznie wszystkim emocjom i uczuciom: radości, złości, smutkowi, czy oswoić strach, a nawet wściekłość. Spokojne rozmowy o przeżyciach dziecka ubrane w historię bohatera opowiadania podpowiadając różne sposoby na oswajanie, czy kontrolowanie uczuć wpływają na wzmocnienie umiejętności radzenia sobie również z tymi niechcianymi emocjami. Opowieści ułatwiają nie tylko rozmowę o przeżyciach, ale też o zasadach budowania dobrych relacji z innymi, czy o obowiązujących normach społecznych. Pozwala to na nabywanie umiejętności wyrażania uczuć z zauważeniem i poszanowaniem przeżyć i potrzeb wszystkich osób zaangażowanych w daną sytuację.
Czytając zwracaj uwagę dziecka na ilustracje i zadawaj pytania dotyczące bohaterów, np. „spójrz na… jaką ma minę? jak myślisz dlaczego?”. Jeśli zauważysz, że dziecko ma z tym trudność pokaż mu obrazek z różnymi „buźkami” i poproś żeby wskazało tę, która jego zdaniem najlepiej pasuje. W miarę nabywania przez dziecko umiejętności rozpoznawania emocji możesz pogłębiać ich rozumienie i nazywanie pytając np.: „czy .. jest wesoły, czy smutny?”, „jak myślisz dlaczego on jest wesoły/smutny?”, „co można zrobić żeby… był znowu wesoły/poczuł się lepiej?”. Wspólne rozmowy na temat emocji są pomocne zarówno w poznaniu i zrozumieniu coraz większej liczby uczuć jak również w rozumieniu wynikających z nich reakcji i zachowań własnych oraz innych osób.
Poniżej znajduje się lista z propozycjami książeczek do wspólnego przeglądania i czytania oraz propozycje na wspólne zabawy i rodzinne gry dzięki którym dziecko będzie mogło rozwijać i doskonalić umiejętności regulowania własnych emocji. Zachęcam, aby książeczki, czy zabawy swobodnie dobierać do aktualnych możliwości i potrzeb dziecka, a podane przedziały wiekowe traktować jedynie orientacyjne. Pamiętajmy, że każde dziecko jest wyjątkowe, a jego aktualne potrzeby i preferencje dynamicznie się zmieniają. Stąd na liście znajdziecie Państwo zarówno książeczki, które w sposób konkretny, obrazowy i bliski dziecku poruszają daną tematykę, jak i te które odnoszą się do niej w sposób bardziej symboliczny, metaforyczny. Dobrej lektury!